این مطلب ارائه اصول طراحی ،استانداردها و ریزفضاهای مجتمع تجاری و مراکز خرید میباشد که حاوی مطالعات کامل و مفیدی جهت طراحی محتمع تجاری و مرکز خرید است . با ما همراه باشید
از زمانهای تمدنهای اولیه تاکنون ، فروشندگان برای فروش اجناس و ارائه خدمات در مکانهایی تجمع می نمودند که عموم مردم بدان دسترسی داشتند 110 سال بعد ازمیلاد مسیح ، در زمان امپراطوری « تروژان» برده های یونانی که به حرفۀ معماری اشتغال داشت در دو طبقه و دارای سیستم تهویه بود که در آن ردیفی ازحجره ها که بطور شگفت انگیزی که با امروزی ترین مراکزخرید شباهت داشت بناشده بودند . تجمع مغازه ها افراد زیادی رابه خودجذب می کرد. بازارچه های بلژیک ، بازارهای خیابانی لندن در زمان قرون وسطی و بازارهای خاورمیانه تمامی نمونه های از تشکیل متمرکز و اولیه فروشگاه ها هستند .

هدف از ایجاد مراکزخرید
پیش ازبوجودآمدن این سیستم مبادله کالا بصورت پایاپای و بین تولید کنندگان ومصرف کنندگان انجام می گرفت که به تدریج وباازدیاد حجم تولیدات وتوسعه مبادلات براثرگسترش روابط اجتماعی واقتصادی توزیع تولیدات اهمیت پیداکردوبه سه دسته عمده زیرپدید آمدند.
تولیدکنندگان 2- توزیع کنندگان 3- مصرف کنندگان
برای اینکه توزیع کنندگان بتوانند تولیدات رادراختیارمصرف کنندگان قراردهند، نیازبه وجوداماکنی داشتند وبدین ترتیب مراکزی برای عرضه کالا ورفع احتیاجات عموم احداث شد.

همچنین ببینید :
فضاهاي اصلي يك مركز تجاري
در توضيح راجع به فضاهاي يك مركز تجاري ابتدا بايد به اين موضوع اشاره كنيم كه منظور، تنها يك ساختمان به صورت درست ميباشد نه يك مجموعه كلي پاساژ.
فروشگاهها و مغازهها
– فضاهاي عبور و مرور
– ويد
– بار انداز
– پاركينگ
– تأسيسات
– انبار
-راه پله و آسانسور
– فضاهاي انتظار و نشيمن
– سرويسهاي بهداشتي عمومي و خصوصي
فضاي ويژه فروش
فضاي فروش بايد در طبقات بلافاصله روي يكديگر در ساختمان و هر چه نزديكتر به درب ورودي قرار گيرد. طبقه زير همكف را نيز بهتر است براي فضاي فروش تخصيص داد. بنابراين انبارها و جايگاه كاركنان را در طبقات بالا و دفاتر اداري را در بالاترين طبقه طراحي نمائيد.

تحويل كالا به فروشگاه
اين قسمت از فضاي رفت و آمد متشريان مجزا است و معمولاً تحويل در حياط كالا يا از طريق راههاي شيبدار صورت ميگيرد. كالا مستقيماً به وسيله حمل اتوماتيك به انبار تحويل داده ميشود. در صورتيكه تحويل كالا به علت خيابانهاي پر ازدحام، با مشكلات روبرو شد ميتوان از قسمتي از فضاي پاركينگ را استفاده نمود. جابجايي كالا از انبار به نقاط فروش درشكل ارائه شده است. زباله را ميتوان از پشت ساختمان فروشگاه تحويل وسايل حمل نمود.
ویترین
در طراحي ويترين، دسترسي آسان، با حداقل از دست رفتن فضاي پشت بسيار مهم است. ديد ويترين مغازه تعيين كننده ارزش آن است.

انبار
انبار از ضروريترين فضاهاي يك مركز تجاري بوده كه مورد نياز عمده فروشندگان ميباشد. وسعت انبار بسته به نوع كالاهايي كه در آن نگهداري ميشود متفاوت خواهد بود. انبار يا روي يك طبقه ترجيحاً بالاي طبقه فروش و يا در هر طبقه در قسمت پشت در محوطه انباري يا در زير نيم طبقه باید طراحی شود .
بارانداز
درمراكز تجاري، بارانداز از مهمترين و در عين حال حساسترين قسمتهاي ان محسوب ميشود چرا كه انتقال ناصحيح بار و كالا از محل پياده شدن آن تا درب فروشگاه باعث اختلال در امور ديگر همچون حركت افراد در داخل فروشگاه و… ميشود. و در عين حال اصليترين هدف بار اندازها، بسته به نوع كالا در قسمتهاي مختلف و با مقياسهاي مختلف ساخته ميشوند كه اكثراً در طبقات زيرين اين كار انجام ميشود. در مورد باراندازهاي مواد غذايي به دليل حساسيت آنها در زمينه آلودگي و همچنين ميزان زباله انها به امكانات جانبي ديگر همچون سردخانه و…. نيز نيازمنديم.
اصول طراحی و استانداردهای طراحی مرکز خرید
هنگام طراحي اوليه مركز تجاري، معمار سعي ميكند اساسيترين نيازهاي كارفرما را با كمترين ترسيم در اختيار او قرار دهد. در مرحله بعد معمار، ساختمانهاي منفرد را به دور هم جمع ميكند و با ايجاد طرحي به صورت مجتمع ساختمان به خريداران مركز امكان ميدهد كه با گردش در قسمتهاي مختلف ساختمان ديداري از همه آنها داشته باشند.
«معماري بازي استادانه، صحيح و باشكوهي از احجام تركيب شده زير نور ميباشد. چشمان ما تربيت شده كه فرمها را زير نور ببينند سايه و روشن، اين فرمها را آشكار ميسازد.» «لوكوربوزيه»
يكي از تعابير جمله بالا اين است كه زحمات يك معمار براي بيان فكر و انديشه خود در قالب حجم چه در خارج ساختمان (زير نور خورشيد) و چه در داخل ساختمان نورهاي طبيعي نفوذ كرده به داخل و نور مصنوعي با نور قوام مييابند و چه بسا نور مزاحم و يا عدم نور كافي در يك فضا اين زحمات را بر باد دهد.
در مراكز تجاري و فروشگاههاي بزرگ، بازي نور چه طبيعي و چه مصنوعي حرف اول را ميزند، چرا كه يكي از نقشهاي اساسي در جذابيت مركز تجاري را نور ايفا ميكند.
بازشوها ميتوانند در قسمتي واقع شوند كه نور مستقيم آفتاب را در بخش معيني از روز دريافت نمايند. در بقيه ساعات روز نيز از طريق نورهاي غير مستقيم و نورهاي مصنوعي ميتوان به جذابيت مجموعه افزود.
روشنايي فضا بايد ملايم و كافي باشد تا مردم را تحت تأثير قرار دهد و فضايي جذاب و آرام بخش ايجاد كند. منبع روشنايي را ميتوان براي ايجاد زيبايي در طرح سقفهابه كار برد.
عناصر ديگر عبارتند از : موسيقي ـ تابلوها ـ تهويه مطبوع ـ علامت گذاريها و طرحهاي گرافيكي و بالاخره مبلمان و استانداردها.

جمعيت
توجه به تركيب جمعيت در محدودههاي تجاري به همراه خصيصههاي نژادي و اقتصادي در مناطق مختلف كشور بسيار مهم است. در مناطقي كه سنتهاي قومي حاكم است، نبايد انتظار داشت گروههاي مختلف نژادي با هم خريد كنند. همچنين انتظار اينكه افرادي با درامد پايين يا متوسط از يك مركز خريد درجه يك خريد كنند، اشتباه است. افرادي با درآمد خيلي بالا معمولاً از مراكزي خريد ميكنند كه اجناس با قيمت متوسط يا پايين ارائه ميشوند
محدوده تجاري
عومل مشخص كننده يك محدوده تجاري در مراكز مختلف، متغير است. اين عوامل شامل اندازه، امكانات، ويژگيهاي طرح و برنامهريزي، زمان دسترسي به مركز، موانع طبيعي و يا مصنوعي (خط راهآهن، رودخانهها و…) وجود امكانات رقابتي است. بنابراين يك محدوده تجاري براي مناطق مختلف الزاماً داراي شكل و اندازه يكسان نيست.
موقعيت
بهترين موقعيت فروشگاه و مغازه در مركز جمعيت نشين با دسترسي آسان به وسايل ترابري عمومي شخصي است. در انگلستان استاندارد فضاي پاركينگ براي هر صد مترمربع ناخالص فضاي فروشگاه معادل 5/3 الي 25/5 خودرو ميباشد كه در عرض روز در هر واحد پاركينگ سه يا چهار بار تخليه و اشغال صورت ميگيرد. در امريكا در هر جريب زمين 150 خودرو در نظر گرفته ميشود
برنامهريزي فيزيكي طراحی مجتمع تجاری
نیازهای (انسانی وفضایی) بخش خدمات غذایی – کافی شاپ
ردیف | شرح فضا | ظرفیت فضا | زیربنای سرانه m2 | زیربنای واحد m2 | تعداد
| زیر بنای کل واحد | ملاحضات | |
1 | سرپرستی | 2 | 10 | 20 | 1 | 20 | ||
2 | سالن کافی شاپ | 100 | 3 | 300 | 1 | 300 | ||
3 | آشپز خانه و محوطه سرو | 8 | 5 | 40 | 1 | 40 | ||
4 | پشتیبانی….. | 12 | 12 | 144 | 1 | 144 | ||
5 | صندوق | 2 | 5 | 10 | 1 | 20 | ||
6 | بوفه | 20 | 4 | 10 | 1 | 8 | ||
7 | سرویس بهداشتی مراجعان | 15 | 2 | 30 | 1 | 30 | ||
8 | سرویس کارکنان | 5 | 2 | 10 | 1 | 10 | ||
9 | انبار | 2 | 40 | 80 | 1 | 80 |
نیاز های انسانی وفضایی بخش کتاب فروشی و لوازم التحریر
ردیف | شزح فضا | ظرفیت فضا | زیر بنای سرانه m2 | زیر بنای واحد m2 | تعداد | زیر بنای کل واحد | ملاحضات | |
1 | در پرستی | 2 | 10 | 30 | 1 | 30 | ||
2 | نمایش کتاب | 50 | 7 | 350 | 1 | 350 | ||
3 | نگهداری کاغذ | 10 | 5/2 | 25 | 1 | 25 | ||
4 | نمایش لوازم التحریر | 30 | 4 | 110 | 1 | 120 | ||
5 | صندوق | 2 | 15 | 30 | 1 | 30 | ||
6 | سیر کلاسیون | 80 | 3 | 340 | 1 | 240 | جمع کل | |
7 | انبار | 2 | 40 | 80 | 1 | 80 | 875 |
نیازهای انسانی وفضایی بخش لوازم ورزشی و اسباب بازی
ردیف | شرح فضا | زیر بنای سرانه m2 | زیر بنای واحدm2 | تعداد | زیر بنای کل | ملاحضات | |
1 | سرپرستی | 5 | 8 | 40 | 1 | 40 | |
2 | نمایش وسایل ورزشی | 40 | 8 | 320 | 1 | 320 | |
3 | نمایش لباسهای ورزشی | 18 | 5 | 90 | 1 | 90 | |
4 | نمایش اسباب بازی | 35 | 5 | 175 | 1 | 175 | |
5 | صندوق | 2 | 10 | 20 | 1 | 20 | |
6 | انبار | 2 | 20 | 40 | 1 | 40 | جمع کل |
7 | سیر کلاسیون | 90 | 3 | 270 | 1 | 27 | 995 |
نیازهای انسانی و فضایی بخش لوازم خانگی
ردیف | شرح فضا | زیر بنای سرانه | زیر بنای واحد | تعداد | زیر بنای کل | ملاحضات | |
1 | سر پرستی | 2 | 15 | 30 | 1 | 30 | |
2 | نمایش لوازم صوتی و تصویری | 50 | 7 | 350 | 1 | 350 | |
3 | نمایش لوازم آشپز خانه | 70 | 6 | 420 | 1 | 420 | |
4 | حسابداری | 2 | 10 | 20 | 1 | 20 | |
5 | صندوق | 1 | 10 | 10 | 1 | 10 | |
6 | انبار | 2 | 40 | 80 | 1 | 80 | جمع کل |
7 | سیر کلاسیون | 100 | 3 | 300 | 1 | 300 | 1210 |
نیاز های انسانی و فضایی بخش گل خانه
ردیف | شرح فضا | ظرفیت فضا | زیر بنای سرانه | زیر بنای واحد | تعداد | زیر بنای کل | ملاحضات |
1 | سرپرستی | 2 | 5 | 10 | 10 | 20 | |
2 | نمایش گل طبیعی | 30 | 6 | 180 | 1 | 180 | |
3 | نمایش گا مصنوعی | 15 | 8 | 120 | 1 | 120 | |
4 | یخچال گلهری طببیی | 2 | 5/7 | 15 | 1 | 15 | |
5 | انبار | 1 | 25 | 25 | 1 | 25 | |
6 | کحل آماده سازی گل | 4 | 5/2 | 10 | 2 | 20 | |
7 | صندوق | 1 | 10 | 10 | 1 | 60 | جمع کل |
8 | سیر کلاسیون | 50 | 3 | 150 | 1 | 150 | 520 |
نیاز های انسانی بخش فضایی کیف و کفش
ردیف | شرح فضا | فضا | زیر بنای سرانه | زیر بنای واحد | تعداد | زیر بنای کل | ملاحظات |
1 | سرپرستی | 2 | 15 | 30 | 1 | 20 | |
2 | نمایش لباس | 75 | 6 | 450 | 1 | 450 | |
3 | نمایش کیف و کفش | 50 | 6 | 300 | 1 | 300 | |
4 | اتاق پرو | 2 | 5 | 10 | 6 | 60 | |
5 | صندوق | 2 | 10 | 20 | 1 | 20 | جمع کل |
6 | سیر کلاسیون | 125 | 3 | 375 | 1 | 375 | 1225 |
استانداردهاي فضا براي مراكز خريد و ارائه برنامه فيزيكي
نیاز های انسانی بخش فضایی طلا وجواهرات
ردیف | شرح فضا | ظرفیت فضا | زیر بنای سرانه | زیر بنای واحد | تعداد | زیر بنای کل | ملاحضات |
1 | سرپرستی | 2 | 5 | 10 | 1 | 20 | |
2 | نمایش جواهرات | 20 | 5 | 100 | 1 | 180 | |
3 | نمایش فروش ساعت | 15 | 5 | 100 | 1 | 75 | |
4 | انبار | 1 | 25 | 25 | 1 | 25 | |
5 | صندوق | 1 | 10 | 10 | 1 | 60 | |
جمع کل | |||||||
6 | سیر کلاسیون | 30 | 3 | 90 | 1 | 90 |
نیاز های انسانی بخش فضایی صنايع دستي
ردیف | شرح فضا | فضا | زیر بنای سرانه | زیر بنای واحد | تعداد | زیر بنای کل | ملاحظات |
1 | سرپرستی | 2 | 15 | 30 | 1 | 20 | |
2 | نمایش صنايع دستي | 75 | 6 | 450 | 1 | 450 | |
4 | اتاق پرو | 2 | 5 | 10 | 6 | 60 | |
5 | صندوق | 2 | 10 | 20 | 1 | 20 | جمع کل |
6 | سیر کلاسیون | 125 | 3 | 375 | 1 | 375 | 1225 |
7 | انبار | 1 | 25 | 25 | 1 | 25 |
[تعداد: 5 میانگین: 4.8/5]